فلسفه اصلی عزاداری برای امام حسین (ع) در طول تاریخ، زنده نگه داشتن یاد حرکت انقلابی آن حضرت بود که با جانفشانی، اسلام را از خطر نابودی نجات داد. از زمانی که قدرت سیاسی را از خاندان نبوت و امامت گرفتند، خلفای جور و زعمای ستمگر به نام اسلام،‌حکومت کردند و هر یک از آنها انحرافی را بر انحرافات گذشتگان

خود افزودند و اگر قیام امام حسین (ع) در برابر یزید و بیعت نکردن با حاکم ستمگر نبود، امروزه،‌ مسلمانان الگوی رفتاری مناسبی برای مبارزه با حکومت های ظالم و خودکامه نداشتند. و البته در دوران ما که حکومتی مبتنی بر دین مبین اسلام و فقه شیعی حاکم است؛ پرداختن صرف به عزاداری و شاخ و برگ دادن به ظواهر آن کفایت نمی کند. یادمان باشد که خود امام حسین، قصد نهایی از قیام خود را بر پایه امر به معروف و نهی از منکر و اصلاح امور امت جدش معرفی کرده بود و این رسالت همواره بر دوش همه مسلمانان است که یکدیگر را و کارگزاران نظام را به امر به معروف و نهی از منکر دعوت کنند چرا که اگر این فریضه در بین امت اسلامی ترک شود، انحراف از اسلام ناب شروع خواهد شد.

سبک زندگی امام حسین (ع) با توجه به دوران زندگی ایشان، شبیه ترین سبک به زندگی پیامبر اسلام بوده است. ایشان در درون خانواده خود،‌فردی مهربان و تلاشگر بود. در جامعه، امامی راستین و رفتارش منطبق بر سیره نبوی بود و هیچگاه ظلم و ستم را نپذیرفت و همواره بر مدار حق بود. آگاه ترین فرد به مسائل استراتژیک زمان خود بود چرا که در زمان صلح امام حسن (ع) با معاویه نیز از امام زمان خویش تبعیت کرد و در دوره امامت خودشان، بهترین راه برای حفظ اسلام را در قیام علیه حکومت بیدادگر دوران دید و بی درنگ با یاران وفادارش برای نشان دادن اسلام واقعی در برابر ستمگران زمان ایستاد و جان عزیزش را در راه مسؤولیت خطیر راهنمایی و امامت امت اسلامی فدا کرد.

مهمترین مسأله ای که در قیام عاشورا باید به آن توجه شود، شیوه ای است که آن حضرت برای امر به معروف و نهی از منکر به کار بردند. این فریضه دینی، نه تنها باید در میان خود مسلمانان رواج پیدا کند بلکه بیش از آن و پیش از آن باید نسبت به حاکمان سیاسی امت اسلامی استفاده شود. انقلاب اسلامی ایران یادآور همین نگاه به امر به معروف و نهی از منکر بود. اما باید به یاد داشته باشیم که حاکمان اسلامی نیز از امر به معروف و نهی از منکر بی نیاز نیستند همچنان که مولی الموحدین امام علی (ع) نیز خود را از این امر مستثنا نساخته است و ضرورت این مسأله را همه امامان معصوم یادآوری کرده اند.

شور مردم در برگزاری مراسم عزاداری حول محوریت هیئات مذهبی، فرصت بسیار مناسبی است تا فرهنگ اسلامی و سبک زندگی امامان معصوم و به‌ویژه امام حسین (ع) در میان عموم مردم تقویت شود. خوشبختانه در حال حاضر با تلاش هایی که سازمان تبلیغات اسلامی در سال های اخیر داشته دو رکن روحانیت و مداح در هیئات مذهبی استاندارد، به رسمیت شناخته شده است. روحانیون فعال در هیئات مذهبی باید با مطالعه کافی و الگوی عملی قرار گرفتن در میان مردم بتوانند در کنار مداحان نسل جدید با شعرهای پر محتوا و بینش ساز آنها از حرکت انقلابی امام حسین (ع)، جنبشی دینی و اجتماعی در جهت ارتقاء سطح آگاهی ها و اعتقادات اسلامی مردم و به خصوص جوانان ایجاد کنند. وظیفه اصلی همه مسلمانان در این زمان این است که زینب وار، معنای نهفته در قیام عاشورا را به گوش جهانیان برسانند و البته این مسأله ابتدا باید از میان خود مسلمانان و شیعیان شروع شود و ساحت اعتقادات خود را از انحرافات و خرافه های دست و پا گیر آن پاک سازند.

این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است.
همانطور که امام خمینی (ره) فرمودند، در طول تاریخ به دلیل اینکه حکومت سیاسی معمولا ضدیت و خصومت با علویان و شیعیان داشتند، تنها راه ابراز عمومی شیعه گری، همین عزاداری برای سید و سالار شیعیان در ماه های محرم و صفر بوده است که ایشان هم به درستی به این نکته اشاره کرده اند. اما همانطور که ذکر کردم در دوران فعلی که حکومت شیعی در ایران برقرار است، پرداختن صرف به عزاداری برای تقویت اعتقادات اسلامی و شیعی کافی نیست و حتماً باید فعالیت های علمی و فرهنگی دیگری در کنار آن انجام گیرد تا علاوه بر شیوع ظواهر اسلامی و شیعی، اعتقادات مردم نیز از عمق و معنای کافی برخوردار گردد.